- Bretaña é a rexión situada no noroeste de Francia. A produción láctea ten un gran peso na súa economía. A exportación de queixo e produtos lácteos representa o 17% do total de explotacións de produtos agrícolas bretóns.
- A cadea láctea é o provedor principal de traballos agrícolas, con máis de 35.000 empregos directos, o que representa máis do 25% do total dos empregos en agricultura da rexión. Aínda que o número de gandeiros de leite está a diminuír, aínda existen novas incorporacións de gandeiros novos (o 42% dos novos gandeiros son produtores lácteos). O atractivo dos empregos na produción láctea é unha cuestión maior tanto para a cadea láctea como para a economía rexional.
A pesar da baixada do prezo do leite, a produción rexional global mantense estable grazas ao aumento da produción media por granxa: o nivel de 6 billóns de litros de leite producidos na rexión (obxectivo elixido en 2014) alcanzouse xa.
A eficiencia das granxas así como a súa resistencia ao enfrontarse a crise son cuestións maiores para a competitividade e a sustentabilidade da totalidade da cadea láctea en Bretaña. Ademais, a produción láctea tamén supón un gran impacto sobre o medio ambiente. Realmente, a cabana láctea utiliza máis de dous terzos do pasto da rexión. Máis do 25% das áreas da rexión están a ser usadas como pasteiro polos rabaños leiteiros. Con frecuencia, estes campos están rodeados por sebes e diques de madeira, deste xeito, os rabaños lácteos contribúen á calidade da paisaxe, o mantemento da biodiversidade e á retención do carbono no solo.
Os sistemas bretóns de produción teñen a particularidade de ter un baixo recurso aos insumos en comparación con outras rexións francesas. Os programas de investigación e extensión levados a cabo desde os anos noventa en Bretaña, en particular na granxa experimental en Trévarez, animaron aos gandeiros para basear a alimentación das vacas leiteiras na máxima valorización da forraxe.
Ademais, a gran dispoñibilidade de fertilizantes orgánicos, xunto coa necesidade de diminuír a achega de refugallos nitrogenados na auga, conduciu a unha forte redución de fertilizantes minerais en cultivos.
As granxas bretoas son, por tanto, eficientes no que respecta ao custo variable de media.
A pesar destes activos, a cadea leiteira enfróntase a significativos cambios en termos económicos e ambientais, pero tamén en termos sociais: os gandeiros están a expresar firmes demandas con respecto á redución de xornada laboral e á redución da arduidad das súas condicións laborais.
É tamén difícil atopar e manter traballadores contratados nas explotacións leiteiras. Por iso, recentemente levou a cabo un experimento na granxa experimental en Trévarez para reducir a duración da xornada laboral do criador ou do traballador asalariado, grazas a un intervalo de ordeño diario reducido, para mellorar a resiliencia social do sistema.
A nosa innovación para mellorar a calidade de vida: ¡reducir o intervalo de muxido e a duración da xornada!
Dous experimentos levados a cabo recentemente en Trévarez confirman a posibilidade de manter un intervalo de ordeño máis curto entre os ordeños matutino e vespertino para reducir a amplitude da xornada laboral do granxeiro, ou ben para facilitar a contratación de traballadores asalariados na granxa.
As vacas están a adaptarse aos novos intervalos nun mes. Con todo, a perda en contido proteico debe poñerse en contraste co aumento da flexibilidade laboral.
Entrevista con Valérie Brocard (Idele, Instituto Francés de Ganado), persoa a cargo dos experimientos co rabaño de vacas leiteiras:
“Os gandeiros non reducen os seus intervalos de ordeño. Nas 6.000 granxas de Bretaña, a media mantense ao redor das 10 horas e media entre os ordeños matutino e vespertino. Con todo, podería axudarlles a gañar flexibilidade no seu traballo e mellorar as súas condicións de vida. Tamén podería facer máis atractiva profesión de traballador do sector lácteo.
O propósito do estudo era saber cales son os efectos dos intervalos de ordeño reducidos no rendemento das vacas. O intervalo que se probou entre ordeño de mañá e tarde foi de 6 horas e media (6 h30), comparado cun intervalo de ordeño clásico de 10 horas. O estudo durou catro meses, durante dous invernos, con vacas en réxime intensivo.
Ao longo dun período dun día completo, as vacas do grupo de 6 h30 produciron un 4.5% menos de leite que o grupo de control durante o primeiro mes. Despois, as vacas adaptáronse ao novo intervalo de ordeño.
Os efectos sobre o contido da graxa e o reconto de células somáticas non foron significativos, pero o contido de proteínas reduciuse significativamente, a razón de 1 gramo por quilo.
O estudo non impactou a saúde nin o comportamento.
Durante o ordeño matutino, no grupo 6 h30 observouse unha produción significativamente maior de leite, pero durante o vespertino produciu unha cantidade significativamente menor de leite, con menos proteína e máis graxa.
De acordo con outros estudos, tras 16 horas enchendo as ubres, os cambios fisiolóxicos impactan a síntese dos compoñentes do leite nos dous ordeños subsecuentes. Con todo, as actuacións non deberían verse afectadas se o intervalo nocturno permanece por baixo das 16 horas. O agricultor ten que elixir entre reducir a perda económica e mellorar as súas condicións de vida. Se contrata a un empregado, un intervalo de ordeño reducido podería evitar que pague horas extras e podería compensar a perda económica debido á proteína reducida”.
Un video de presentación do experimento con los resultados e as palabras dun ganadeiro está dispoñible en francés:
[ot-video type=”youtube” url=”https://www.youtube.com/watch?v=EBG46_EOUEQ&t=1s”]
Acerca de EuroDairy
EuroDairy é unha rede internacional para aumentar a sustentabilidade económica, social e ambiental da produción leiteira en Europa, nun momento de desafío sen precedentes para o sector. Financiado polo programa Horizonte 2020 da UE, EuroDairy fomentará o desenvolvemento e a difusión de innovacións baseadas na práctica na produción leiteira, centrándose en cuestións clave de sustentabilidade tras a supresión das cotas lácteas: resiliencia socioeconómica, eficiencia dos recursos, coidado dos animais e integración da produción láctea con obxectivos de biodiversidade.
EuroDairy desenvólvese en14 países, dende Irlanda ata Polonia, e dende Suecia ata Italia. Abarca o 40% dos produtores leiteiros, o 45% das vacas e o 60% da produción de leite europea. O proxecto adopta o modelo interactivo de European Innovation Partnership, colocando aos agricultores no centro da innovación baseada na práctica, desenvolvendo novos coñecemento científicos e adaptando coñecementos existentes para producir solucións implementables, que logo poden ser compartidas a través da rede.
